SPIRITUELE PATINE  

Ronse. Hartje Vlaamse Ardennen. Tegen Wallonië aangeleund. Campus Glorieux Secundair is een school met spiritueel DNA. Dat van priester Stefaan Modest Glorieux (1802-1872). Zoek je weg in Ronse, en je kijkt ‘Glorieux’ in de ogen, in grote gevelletters op het ziekenhuis, als straatnaam, als school, en als buste in de school. Stefaan Modest Glorieux heeft in de 19de eeuw veel gedaan voor de Ronsenaars die het minder goed hadden. Op de website van de school lees ik dat de man als pedagoog en didacticus voorloper was van het humaniora-onderwijs en ook van een specifieke beroepsopleiding. Die inspirerende invloed blijft overeind. “Iedereen onafhankelijk van capaciteiten zoveel mogelijk kansen geven, vanuit die drive maken we elke dag ons onderwijs”, zegt Eva Lamon. “De ideeën van Glorieux vat je in drie woorden samen: ‘hoofd, handen, hart’. Die drie niveaus zitten ook in onze nieuwe missie en visietekst.”  

PLATFORM  

Een nieuwe missie en visietekst … De woorden staan er. “Waarom  mocht er vernieuwing komen?”, vraag ik. “Onze directie wou de school een nieuw elan geven”, vertelt Eva Lamon.  “Drie jaar geleden is Nele Furniere er als adjunct bijgekomen, naast hoofddirecteur Eddy Moreau en adjunct Michèle Lammens. Onze directie is een stukje verjongd. Zo zijn we getriggerd om met de nieuwe ideeën van de jonge leraren en de expertise van de oude garde, naar de toekomst te kijken.”

De wereld verandert. Leraren veranderen. Jongeren veranderen. Inzichten veranderen.  “Wat er vroeger was, was goed”, vult Kenneth Labiau aan. “Maar wat vroeger pedagogisch goed werkte, doet dat daarom vandaag nog niet. En als school ben je er voor de toekomst. De directie wou een nieuw platform van waaruit we school kunnen maken. We wilden doelen voorop stellen, duidelijk maken wie we zijn als school en waar we naartoe willen, met een visie en missie en een strategisch plan.”  

‘We wilden duidelijk maken wie we zijn als school en waar we naartoe willen, met een visie en missie en een strategisch plan.’

Van meet af aan was duidelijk dat begeleiding van buitenaf nodig zou zijn: om de eigen cocon te doorbreken, nieuwe handvatten mee te krijgen en efficiënt te werken. “Waarom hebben jullie voor de coaching van StreetwiZe gekozen?” vraag ik. “De directie heeft een aantal organisaties afgetast,” antwoordt Eva Lamon, ”maar is al heel snel bij StreetwiZe uitgekomen, ook omwille van het ‘Mobile School’-werk. Het gevoel was: de mensen van StreetwiZe kunnen ons helpen, en wij kunnen hen helpen om via Mobile School de straatjongeren nieuwe kansen te geven. Die aandacht voor de kleine mens … Onze purposes zijn verbonden. Er is een fit in DNA.”

VAN START  

Het lerarenkorps van Campus Glorieux Secundair telt een 100-tal leraren. Leraren werken in team of per vak samen. Samen met het schoolpersoneel krijg je een vrij heterogene groep van mensen en meningen.  “Iedereen kent de collega’s binnen de vakgroep wel goed, maar daarbuiten … over onderwijs babbelen we niet echt …”, zegt Kenneth Labiau.  

Ik vraag hoe het missie- en visietraject van start is gegaan.  

Eva: “Met het samenstellen van een groep vertegenwoordigers, zeventien mensen … directie, leraren, schoolpersoneel … op geheel vrijwillige basis. Iedereen in het korps heeft de kans gekregen om in te tekenen. We wisten allemaal dat een lang traject zou volgen – ongeveer zes maanden doorlooptijd.”  

Kenneth vult aan: “De directie heeft enkele mensen extra aangesproken om mee te doen, niet verplicht, maar om te zorgen dat elke kennis en achtergrond, jong en oud, vertegenwoordigd zou zijn. Om ervoor te zorgen dat het kernteam representatief was voor het personeelsteam, bewaakte de directie het evenwicht tussen collega’s uit de verschillende graden, onderwijsvormen, leeftijdscategorieën en studiedomeinen. Het is een zeer heterogene groep die samengekomen is.”

Eva: “Arnoud Raskin is komen vertellen over de wereld van de straatjongeren, over hoe ze overleven, over de streetskills, over het werk met Mobile School. Ik had Arnoud al eens gehoord en gezien. Die keynote en beelden waren opnieuw zeer emotioneel en inspirerend. In september 2018, zijn we op impuls van onze StreetwiZe-coaches zelf begonnen met het maken van onze SWOT-analyse.”  

BEGELEIDING OP MAAT

De begeleiding van StreetwiZe is volledig op maat ingericht, op maat van de behoeften, op maat van het (sponsor)budget, en met respect voor de ‘zelfredzaamheid’ van het lerarenkorps. Met andere woorden, wat buiten budget kon gehouden worden, is ook zo aangepakt.  

Kenneth: “De SWOT-analyse hebben we nog zelfstandig afgewerkt. Eerst hebben we zelf de vragen opgesteld, die gecheckt, en vervolgens zijn we zo breed mogelijk gaan bevragen, bij leerlingen, ouders, oud-leerlingen, algemeen schoolpersoneel, zo breed mogelijk…”  

Eva: “Die SWOT heeft ons wel veel meer tijd gekost dan verwacht. Niet omdat het zo moeilijk was, maar omdat we veel meer input hebben ontvangen dan verwacht.”  

Kenneth: “Ja, Het verwerken van al die data hebben we zwaar onderschat. Lukas Bauters, lid van het kernteam, heeft dit vrijwillig op zich genomen en heeft hier vele uren vrije tijd aan opgeofferd. De resultaten waren pas in februari afgewerkt, toen onze missie en visie eigenlijk al uitgeschreven waren. We kunnen ons strategische plan nu bijsturen aan de hand van de SWOT, en nagaan of de zwakke plekken wel goed worden aangepakt.”

Tussendoor is gestart met het schrijven van de nieuwe missie en visietekst. De drie daarvoor bedoelde ‘sprintsessies’ vonden in oktober en november 2018 plaats, onder begeleiding van StreetwiZe-coach Tessa.  

Eva: “Het volledige traject lang werden de juiste vragen gesteld. Tessa heeft ons al die tijd op sleeptouw genomen, gestructureerd en voorbereid.”  

Kenneth: “We zijn aan de hand van stellingen getriggerd om te zeggen wat we belangrijk vinden en wat niet. Dat was in groepjes. Nadien bespraken we die meningen in de groep van zeventien, plenair.  

Eva: “Soms moesten we zaken erg bondig formuleren. Op korte tijd kregen we zo veel input. Er was echt over nagedacht over de werkwijze… Het mooie is dat Tessa technieken gebruikte zodat niemand met een ‘ongehoord’ gevoel buiten ging.. Bij het begin van de sessie kwam de vraag, ‘Hoe sta jij hier?’. En op het einde maakten we de ronde en vroeg ze iedereen ‘Hoe ga jij buiten?’. Zo kreeg de mening van de stillen in de groep alle ruimte. Heel authentiek. Ik neem veel van die dingen nu mee in mijn les.”

‘De mening van de stillen in de groep kreeg alle ruimte.’

SPANNINGSVELD

Het naar boven brengen van de visie en missie was mentaal wel zwaar werk, geven Eva en Kenneth toe. “Je bent toch bezig met hoe je als school wilt zijn. Woorden en zinnen formuleren was niet zo moeilijk, maar daarover met zeventien een consensus vinden, was dat wel … Onze missiezin was er al heel vroeg: Glorieux Secundair creëert met jou een uitdagende leef- en leeromgeving die voorbereidt op de toekomst.  Op die zin mochten ouders, leerlingen, bestuur en het schoolpersoneel vrij feedback bezorgen … Op basis daarvan zouden we onze visie verder uitschrijven. Al de feedback op onze missiezin leerde ons dat er serieuze spanning zat tussen zij die meer kwaliteit wilden en zij die meer zorg wilden … Zorg geven gaat soms in conflict met kwaliteit nastreven. Zorg gaat om zorg dragen voor iedereen, rekening houden met ieders persoonlijke verhaal, ook zorg dragen voor jezelf als leraar. Kwaliteit gaat erom het beste te halen uit iedereen en zeker uit de besten. Zorg wordt dan al snel gezien als pamperen … Het leek erop dat de ene leerkracht pleitte voor een zorgschool, de andere voor eliteonderwijs. We waren ogenschijnlijk in een impasse geraakt.”

Als je op zo’n spanningsveld stoot, moet je erdoor. Straatkinderen kunnen incasseren, weer opstaan en terug verdergaan. Ze ontwikkelen veerkracht en wendbaarheid, de capaciteit om snel te kunnen schakelen. Leraren houden van hun pedagogische ideeën en laten zich niet zo gemakkelijk de les spellen. Er waren er twee pintsessies nodig om de gesprekken over de ‘schijnbare’ tegenstelling tussen kwaliteit en zorg los te wrikken. Inderdaad, je leest goed: ‘pint’-sessies.  

Kenneth: “Tessa heeft ons aangeraden om samen eens te gaan wandelen, om van omgeving te wisselen en bij te praten tussen pot en pint. Dat hebben we in december ook gedaan, twee keer. En dat heeft gewerkt … In onze visietekst formuleerden we het als: ‘Er heerst een gezond evenwicht waarbij we zorg inzetten als springplank naar kwaliteitsvol onderwijs’.”  

Er is dus geen tegenstelling meer …  

Eva: “In de eerste graad krijgt de zorg veel aandacht. Vanaf de tweede graad bouwen we die af en streven we naar zelfredzaamheid in de derde graad. We hebben onder begeleiding van StreetwiZe ook een aantal doelen geformuleerd voor onze strategische oefening.”  

Kenneth vult daarop aan: Tijdens onze pedagogische studiedag hebben we ideeën geformuleerd om aan die doelen te werken, op korte termijn en op langere termijn, drie uur, drie dagen, drie maanden, drie jaar.”

STREETSKILLS TOEGEPAST

‘Is er een streetskill die op bijzondere wijze blijft hangen?’, vraag ik. “Alle vier de streetskills zijn al doende meegegeven door coach Tessa”, antwoordt Eva. “Dat gebeurde echt in de praktijk van onze meetings. Tessa liep gewoon mee tussen onze groepjes in en zei bijvoorbeeld: ‘Probeer het eens anders zeggen. Doe het eens zo’. En zo voelde je meteen in praktijk wat die andere houding opbracht. Je merkt onmiddellijk het effect daarvan. Zo zijn de streetskills ingeslopen. Heel natuurlijk. Heel spontaan.”  

‘Coach Tessa zei bijvoorbeeld: ‘Probeer het eens anders te zeggen.’ En dan merk je onmiddellijk het effect daarvan.

Positieve focus was een belangrijke, om de dingen positief te formuleren, van het probleem weg, vanuit datgene waar je positief verder op kunt bouwen. Wendbaarheid en veerkracht ook, om los te komen uit de tweespalt over zorg en kwaliteit. En natuurlijk moesten de missie en visie ook nog ‘verkocht’ worden aan het hele schoolkorps, de grote groep van leerkrachten en directie en schoolmedewerkers. Samen school maken begint bij het connecteren met een gemeenschappelijk project. Het gemeenschappelijke moest dus duidelijk worden gezet.  

Eva: “Ons plan pitchen voor de grote groep van 100 leraren, ook daar heeft Tessa ons begeleid. Ze heeft ons geleerd hoe met de feedback om te gaan, dat we die niet persoonlijk moesten nemen, maar noteren. Voor onze presentatie hebben we spanning tussen kwaliteit en zorg ontmijnd door meteen in het begin enkele situaties letterlijk na te spelen, van een leraar die dictatoriaal is en een andere die pampert. In eerste instantie werd er gelachen, maar iedereen herkende zich ook in de situaties, en kon dan zelf zeggen: ‘Ja dat is waar’. Zo werd ons verhaal nadien over zorgkwaliteit ook juist begrepen.”  

We zijn intussen een flinke anderhalf uur aan het praten. De schoolbel klinkt. Rumoer in de gangen. “Of de ervaring met StreetwiZe in enkele woorden te beschrijven valt?”, vraag ik nog. “Professioneel. Authentiek. Motiverend Gestructureerd …”, hoor ik Eva en Kenneth zeggen.  

Eva: “De mensen van StreetwiZe weten precies wat je zoekt. Ze weten waarover ze praten en ze zijn wie ze zijn. Ze zijn heel goed voorbereid, weten perfect wanneer en voor hoeveel tussen te komen. Ze helpen je gewoon mee zoeken naar de juiste antwoorden.”  

Kenneth: “Inspirerend. Heel to the point. Samen hebben we een enorm mooie weg afgelegd. We hebben elkaar veel beter keren kennen. Ook mooi dat de directie ons de kans heeft gegeven om mee te denken. Een lerarenpubliek is geen gemakkelijk publiek.”