Om de zoveel tijd luiden hulporganisaties de noodklok over de aantal straatjongeren in Belgische steden. Dit keer kwam het nieuws uit Brussel, waar „tientallen” kinderen, voornamelijk van Noord-Afrikaanse afkomst, op straat leven. Het werkelijke aantal ligt waarschijnlijk meerdere malen hoger... De kinderen zijn meestal tussen de 9 en 14 jaar oud, overnachten op straat of in kraakpanden, reizen alleen of in kleine groepen door Europa als stadshoppers en blijven vaak bewust buiten de structuren van de reguliere hulpverlening. Ze overleven door te bedelen of kleine diefstallen te plegen en kampen niet zelden met stevige verslavingsproblemen.
Er bestaat momenteel geen Brusselse mobiele school, en dus moet gezegd worden dat we hier niet rechtstreeks bij betrokken zijn. We hebben ook geen informatie over individuele gevallen of wat er op dit moment al met deze jongeren gebeurt. Bovendien realiseren we ons dat de actoren ter plaatse geconfronteerd worden met de complexiteit van de Brusselse institutionele knoop, bovenop de complexiteit van deze jonge mensen. Desalniettemin leert onze ervaring met het werken met straatkinderen op vier continenten ons dat we niet verbaasd moeten zijn als we ook in onze steden kinderen op straat zien. Het feit dat er momenteel 14 Europese mobiele scholen actief zijn in landen zoals Griekenland, Spanje en Duitsland is een opvallend bewijs van een groeiende behoefte.
Misschien wel het belangrijkste besef in dit complexe verhaal is dat er geen eenvoudige oplossing is. Wie denkt dat hij gokt op onmiddellijke oplossingen zal teleurgesteld zijn. Helaas richten de politiek en traditionele hulp zich tegenwoordig nog te vaak op het zo snel mogelijk van de straat halen van deze jongeren. De jongeren zijn geplaatst en opgeruimd. In veel gevallen worden stadshoppers centrumhoppers en door hun totale wantrouwen jegens volwassenen - vaak aangewakkerd door traumatische ervaringen in hun thuisland - zijn ze in een mum van tijd weer op straat. Daarna volgt een tweede, derde en vierde poging, maar meestal met hetzelfde resultaat. Door dit proces van herhaaldelijk falen daalt het vertrouwen en neemt de frustratie toe.
Helaas wordt de cruciale allereerste stap om deze doelgroep weer dichter bij de samenleving te brengen vaak vergeten: het humaniseren van deze jongeren. Deze jongeren hebben dringend behoefte aan een vertrouwenspersoon. Hen benaderen met een agenda van een maatschappelijk werker vol oplossingen voor hun ellende en problemen werkt niet! Maar als we onszelf en hen vanuit een door en door empathische benadering, vrij van oordeel of agenda, de vraag durven stellen waar ze naar op zoek zijn en wat hun perspectief is, dan brengt dat ons al een stap dichter bij echte verbinding en wederzijds begrip. Door dit proces continu en langdurig te herhalen, ontstaat er een omgeving van vertrouwen, waarin deze gasten echt in staat worden gesteld om de controle over hun eigen leven terug te nemen.
.jpeg)
De meerderheid van de jongeren zoekt en vindt een gevoel van saamhorigheid op straat. De straat is een vluchtroute, weg van de ellende in de familie of in hun thuisland, en daarom in hun ogen een beter alternatief voor de uitzichtloze situatie waarin ze zich bevinden. Ze gaan ervan uit dat ze op straat extreem kwetsbaar zijn voor verschillende vormen van uitbuiting en misbruik, omdat de vrijheid en identiteit van de straat voor hen positief aanvoelt. Op straat en binnen de bende zijn ze in ieder geval iemand. Daarom zal een zwart-witbeeld waarbij de straat slecht is en de zorg goed is, altijd tot meer afstand leiden, omdat het gewoon hun identiteit verwerpt en opnieuw bevestigt dat ze het 'fout' hebben en dat de reguliere structuren 'juist' zijn. Het resultaat is meer polarisatie en minder verbinding...
Onze aanpak is heel bewust gericht op kansen in plaats van problemen. Een 10-jarige jongen die besluit zijn uitzichtloze situatie in Noord-Afrika te ontvluchten en zonder budget halverwege Europa reist, zien we logischerwijs als een probleem. Helaas vergeten we maar al te vaak dat het overleven van deze reis ook een aantal sterke kwaliteiten vereist, zoals moed, ondernemerschap en inventiviteit, om er maar een paar te noemen. Door het potentieel van deze jongeren te benutten, ontstaat er meer verbinding en een solide basis voor emancipatie.
Daarom ondersteunen we met MobileSchool.org organisaties om deze positieve benadering gericht op verbinding, empathie en empowerment in de praktijk te brengen. We leiden lokale professionals op en bieden hen materialen, werkvormen en coaching aan. Van Guatemala-Stad, naar Nairobi, van Düsseldorf tot wie weet een dag in Brussel... Onze mobiele scholen zijn een ontmoetingsplaats voor jongeren om hun eigen toekomst in eigen hand te nemen, en de digitale StreetSmart-producten helpen om hun persoonlijke groeiproces te volgen en te ondersteunen.
Zoals eerder vermeld, is dit een complex, langdurig en tijdrovend proces, en natuurlijk maken coördinatie tussen verschillende actoren over de grenzen heen en specifieke aandacht voor elk uniek verhaal evenzeer deel uit van de oplossing. Het is een van de redenen waarom we deze filosofie actief verspreiden over straatwerk, om ervoor te zorgen dat deze jongeren - waar ze ook heen gaan op hun migratiereis - een vertrouwd persoon kunnen vinden die op authentieke wijze met hen in contact komt, zonder oordeel en met oog voor hun potentieel.
Wereldwijd zwerven naar schatting 150 miljoen straatkinderen door onze steden. Een enorme pool van onbenut potentieel dat een positieve rol kan spelen in onze samenleving. De fundamentele vraag is of we dit potentieel willen zien en bereid zijn ons eigen perspectief uit te dagen. Zien we ze puur als een probleem of als een kans? De keuze is aan jou...
