Zo nu en dan delen straat- en jeugdwerkorganisaties alarmerend nieuws over het groeiende aantal kinderen op straat in Belgische steden. Dit keer kwam het nieuws uit de hoofdstad Brussel, waar tientallen kinderen — voornamelijk van Noord-Afrikaanse afkomst — dakloos zijn. Het werkelijke aantal dakloze kinderen ligt waarschijnlijk zelfs 3 of 4 keer hoger... Deze jongeren zijn meestal tussen de 9 en 14 jaar oud, slapen op straat of in gekraakte gebouwen, reizen alleen of in kleine groepen als cityhoppers door Europa en blijven bewust weg van de verschillende zorg- en ondersteuningsprogramma's. Ze overleven door te bedelen of door kleine misdrijven te plegen en lijden vaak aan ernstige drugsverslaving.
Op dit moment hebben we nog geen mobiele school in Brussel, daarom moet gezegd worden dat we niet rechtstreeks met deze jongeren werken. We hebben ook geen informatie over hun specifieke gevallen. Bovendien zijn we ons bewust van de enorme complexiteit waarmee actoren in het veld worden geconfronteerd, als gevolg van de uitdagende problemen en de institutionele complexiteit in Brussel. Maar dankzij meer dan 20 jaar ervaring in het werken met straatgebonden jongeren op 4 continenten, zijn we helemaal niet verbaasd dat er steeds meer kinderen op straat komen in Belgische steden. Het feit dat we via onze lokale partners al 14 Europese mobiele scholen hebben gelanceerd in landen zoals Griekenland, Spanje en Duitsland, is een duidelijk bewijs van een groeiende behoefte.
Misschien wel de belangrijkste conclusie in dit complexe verhaal is dat er geen snelle oplossing is voor het probleem. Zij die doen alsof ze onmiddellijke oplossingen hebben, zullen het mis hebben. Helaas richten politici en het traditionele zorgsysteem zich er nog steeds heel vaak op om deze jongeren zo snel mogelijk van straat te krijgen. De jongeren worden vervolgens doorverwezen naar een formele of informele zorginstelling en het probleem wordt als 'opgelost' beschouwd. In veel gevallen worden de stadshoppers centrumhoppers en door hun totale wantrouwen jegens volwassenen — vaak als gevolg van traumatische ervaringen in hun thuisland — komen ze weer op straat terecht. Er wordt een tweede, derde en vierde reïntegratiepoging ondernomen, telkens met hetzelfde resultaat. Als gevolg van dit proces van voortdurende mislukking neemt de frustratie toe.
De cruciale eerste stap om deze doelgroep dichter bij de samenleving te brengen wordt vaak vergeten: de humanisering van deze jongeren. Ze hebben dringend een betrouwbare volwassene nodig in hun leven. Hen benaderen met een agenda die enkel kijkt naar oplossingen voor hun vreselijke situatie en problemen, zal niet werken. Maar als we hen benaderen met een onvoorwaardelijke, empathische benadering, vrij van elk oordeel of verborgen agenda, en door hen de cruciale vraag te stellen wat ze willen en wat hun perspectief is, dan zetten we een stap in de goede richting van authentieke verbinding en het opbouwen van vertrouwen. Door dit proces steeds opnieuw te herhalen, creëren we een omgeving van vertrouwen waarin deze jongeren hun verantwoordelijkheid kunnen nemen en hun leven weer in eigen hand kunnen nemen.
.jpeg)
De meeste van deze jongeren zoeken en vinden een gevoel van verbondenheid op straat. De straat is een uitweg, een ontsnappingsroute voor de ellende waarmee ze in hun familie of thuisland worden geconfronteerd, en dus een beter alternatief. Het feit dat ze extreem kwetsbaar zijn voor allerlei soorten geweld, misbruik en uitbuiting op straat is een realiteit waar ze mee te maken hebben, omdat ze evenzeer genieten van de vrijheid en identiteit die ze hebben terwijl ze op straat zijn. Op straat of in hun bende zijn ze iemand, en in de maatschappij niet! Een vereenvoudigde visie die de straten als 'slecht' en het zorgsysteem als 'goed' beschouwt, zal daarom nooit succesvol zijn omdat het de identiteit van deze kinderen criminaliseert. Het resultaat is meer polarisatie en minder verbinding...
Onze aanpak is daarom bewust gericht op kansen in plaats van problemen. Een tienjarige die besluit zijn hopeloze situatie in Noord-Afrika achter zich te laten en zonder geld naar Europa reist, is duidelijk een probleem. We zijn echter geneigd te vergeten dat om deze reis te overleven, een aantal cruciale vaardigheden nodig zijn, zoals moed, ondernemerschap en creativiteit, om er maar een paar te noemen. Praten over het potentieel en de capaciteiten van deze jongeren zorgt voor een sterkere band en creëert een solide basis voor een duurzaam proces van empowerment.
Dat is de reden waarom we bij MobileSchool.org organisaties ondersteunen om zijn positieve benadering, gebaseerd op verbinding, empathie en empowerment, ten opzichte van straatverbonden kinderen in de praktijk te brengen. We leiden lokale professionals op en bieden hen materialen, methodologieën en coaching aan. Van Guatemala-Stad tot Nairobi, van Düsseldorf tot — wie weet in de toekomst? — Brussel. Onze mobiele scholen zijn positieve ontmoetingsplekken voor jongeren waar ze onvoorwaardelijk geaccepteerd en gerespecteerd worden, en waar ze hun leven in eigen hand kunnen nemen. Met de digitale producten van StreetSmart kunnen jeugdwerkers de persoonlijke ontwikkelingstrajecten van hun doelgroep volgen en ondersteunen.
Zoals eerder gezegd, realiseren we ons dat dit een complex, langdurig en tijdrovend proces is, en natuurlijk zijn coördinatie tussen verschillende belanghebbenden over de grenzen heen en specifieke aandacht voor elk individueel geval ook een integraal onderdeel van de oplossing. Het is een van de redenen waarom we deze op kansen gerichte filosofie proactief verspreiden over straatwerk, om ervoor te zorgen dat deze groep jongeren — waar ze ook gaan — kan rekenen op een betrouwbare volwassene die hen op een niet-oordelende manier bekijkt en hun potentieel ziet.
Wereldwijd zwerven er meer dan 150 miljoen straatgebonden kinderen door onze steden. Een enorm reservoir aan onbenut talent dat een positieve rol kan spelen in de samenleving. De fundamentele vraag die we onszelf moeten stellen is of we bereid zijn hun potentieel te zien en ons eigen standpunt in twijfel te trekken. Zien we ze alleen als een probleem, of richten we ons op de kansen? Het is aan jou...
