„Als ik in hun schoenen stond, zou ik ook graag iemand hebben om me te steunen. Een persoon of een team waar ik regelmatig contact mee kan opnemen, vertrouwen en waar ik zelfs plezier mee heb.”

Vandaag is het Wereldvluchtelingendag. Deze internationale dag is in het leven geroepen om mensen bewust te maken van de situatie van vluchtelingen over de hele wereld. Volgens de UNHCR zijn er wereldwijd 70 miljoen mensen ontheemd, 2,3 miljoen meer mensen dan vorig jaar en twee keer zoveel als 20 jaar geleden.

Verschillende Mobile School-partners over de hele wereld gebruiken hun mobiele scholen om kinderen en jongeren die onderweg zijn te bereiken. De partnerorganisatie die werkt met deze doelgroep die het dichtst bij België ligt, is Jugendamt Stadt Düsseldorf. We interviewden Martin Schlupkothen, de coördinator van het lokale mobiele schoolproject. Hij werkt sinds 2010 bij de mobiele school, dus hij is een lokale expert!

Veel mensen zijn vaak verbaasd om te horen dat we een partnerorganisatie hebben in Düsseldorf. Kun je uitleggen waarom er hier een mobiele school is?

In Düsseldorf kent outreach-werk in de vorm van straatwerk een lange traditie. Al vroeg werd onderkend dat er hier kinderen en jongeren zijn die op straat leven of een groot deel van hun vrije tijd doorbrengen op informele ontmoetingsplaatsen, ver weg van controle en invloed van volwassenen. Het mobiele schoolproject is een andere manier om outreach-werk te doen. Vaak hoeven we de kinderen en jongeren niet te benaderen. Ze benaderen ons zelf, omdat ze worden getriggerd door de tool. Die zelfontwaakte interesse maakt de toegang tot de doelgroep makkelijker en het stelt ons in staat relaties met hen op te bouwen.

‍

Wat is de toegevoegde waarde van het mobiele schoolproject voor Jugendamt Stadt Düsseldorf?

Voor de stad Düsseldorf is de meerwaarde dat we niet alleen contact leggen met de kinderen in onze jeugdcentra, maar ook te weten komen wat er speelt in de stadsdelen, waar de kinderen hun tijd doorbrengen, wat ze doen en waarom. Het werk op straat kan ook worden gebruikt om kinderen en jongeren door te verwijzen naar de bestaande vrijetijdsvoorzieningen. Daarnaast biedt het Mobile School-netwerk een internationaal platform om ervaringen uit te wisselen en te leren over nieuwe ontwikkelingen.

Wat is het hoofddoel van uw lokale mobiele schoolproject?

We zien ons project als een cultuureducatiemobiel op wielen, die regelmatig naar openbare en woonwijken in de districten Flingern en Oberbilk verhuist. De focus ligt op de leuke aspecten van leren, spelen en sociale interactie. We oriënteren ons op de behoeften van de straatgebonden kinderen waarmee we werken en geven ze de kans om hun omgeving op een positieve manier te veroveren door ruimte te creëren voor hun aanspraak op onderwijs.

Waar focus je op tijdens je outreach-interventies?

We nemen de tijd voor de kinderen en jongeren, luisteren naar wat ze op dit moment meemaken en proberen hun huidige behoeften eruit te filteren. We geven ze de ruimte om zich vrij te ontvouwen en mee vorm te geven aan wat er gebeurt tijdens de outreach-sessies. Als bepaalde onderwerpen aan ons worden voorgelegd, proberen we ze op te pakken en iets voor te bereiden voor de volgende sessie. We gebruiken de materialen van de mobiele school om gespreksmogelijkheden te bieden over uiteenlopende onderwerpen en om onderwijs over te brengen in een speelse, creatieve context.

Het mobiele schoolproject in Düsseldorf werd in 2009 gestart. Ten eerste bestond je doelgroep uit lokale kinderen die op straat rondhingen. In 2015 werd besloten om in plaats daarvan met vluchtelingen- en migrantenkinderen te werken. Hoe komt dat?

Toen de vluchtelingengolf eind 2015 Duitsland bereikte, werd aan alle openbare instellingen in Düsseldorf gevraagd vluchtelingenkinderen en -jongeren te ondersteunen en bij te dragen aan hun integratie. Ons mobiele schoolteam was erg blij om op deze oproep te reageren, aangezien we dit werkveld erg belangrijk vinden. De mobiele school heeft het voor ons gemakkelijker gemaakt om toegang te krijgen tot deze doelgroep, omdat we met een grote verscheidenheid aan mobiele activiteiten ter plaatse hebben kunnen werken.

Waarom is het werken met vluchtelingen- en migrantenkinderen en -jongeren volgens jou belangrijk?

Alle kinderen en jongeren hebben behoefte aan een gevoel van veiligheid, een opvang waar ze zichzelf kunnen zijn en waar ze gewoon kinderen kunnen zijn. Op weg naar Duitsland moeten kinderen te snel volwassen worden, hun jeugd wordt opgeschort. Ze hebben mensen nodig die voor hen zorgen en die zich zorgen maken over hun behoeften. Sommige kinderen zijn ook getraumatiseerd door wat ze hebben meegemaakt voordat ze naar Duitsland kwamen. Om hen te kunnen helpen is het noodzakelijk om een gekwalificeerde contactpersoon te zijn en een goed netwerk te hebben.

Daarom willen we in ons werk met vluchtelingen- en migrantenkinderen en -adolescenten fungeren als contactpersoon, als ondersteuner ter plaatse. De kinderen brengen het grootste deel van hun tijd door in hun appartement of in de directe omgeving. Daarom is het nog belangrijker om ze te bezoeken waar ze wonen en hen te motiveren om naar buiten te komen. Op de mobiele school worden ze aangemoedigd om verschillende dingen uit te proberen en kunnen ze spelen zonder een tijdje voor hun jongere broertjes of zusjes te hoeven zorgen. De families hebben vaak ook hulp nodig, bijvoorbeeld met officiële brieven. We fungeren ook als bemiddelaars bij het oplossen van conflicten tussen Duitse families die al lange tijd in de Bruchstraße wonen en de vluchtelingen- en migrantenfamilies.

Wat zijn de belangrijkste uitdagingen bij het werken met kinderen en jongeren van vluchtelingen en migranten?

Ik zou zeggen dat de taalbarrière de grootste uitdaging is, omdat dit het soms moeilijk maakt om te communiceren, vooral met kinderen die net zijn aangekomen. Zelfs als de kinderen al langer in Duitsland zijn en naar school gaan, blijft de communicatie met hun ouders vaak moeilijk omdat ze de taal meestal niet zo snel oppakken als hun kinderen. De verschillende culturele achtergronden van de families zijn soms ook uitdagend. Vanwege vooroordelen staan sommige ouders hun kinderen niet toe om samen te spelen. Dankzij ons voortdurende werk aan de Bruchstraße hebben we een soort acceptatie onder de bewoners kunnen bereiken. Alle kinderen kunnen nu samen spelen, tenminste als we daar zijn met de mobiele school.

Kun je de impact van je werk ook op andere manieren zien?

We worden geaccepteerd als vast aanspreekpunt aan de Bruchstraße. We hebben kunnen bijdragen aan het feit dat mensen sociaal contact met elkaar zijn aangegaan. Door ons werk hebben we meer deelname aan het openbare leven van de kinderen en jongeren mogelijk gemaakt door de ouders te ondersteunen, bijvoorbeeld bij het aanvragen van extra fondsen. Soms komen de kinderen naar ons toe met hun persoonlijke problemen om advies te vragen, waaruit blijkt dat we veel vertrouwen genieten. De kinderen en hun families verwachten ons zodra we de binnenplaats betreden. Als we een straatsessie moeten afzeggen, omdat het weer te slecht is, krijgen we altijd de vraag waarom we er de volgende keer niet waren. We zijn dus een integraal onderdeel geworden van de lokale structuren.

Je bent onlangs begonnen met werken in een nieuw opvangcentrum voor vluchtelingen. Zijn er merkbare verschillen tussen die locatie en de Bruchstraße?

Aan de Bruchstraße worden de gezinnen ondergebracht in vaste appartementen. Elke familie heeft zijn eigen badkamer en keuken. Veel van de gezinnen waarmee we werken wonen er al enkele jaren. De kinderen gaan naar school of naar de kleuterschool, staan ingeschreven in clubs, gaan regelmatig naar bijles, hebben een goede Duitse taalvaardigheid en nemen deel aan het openbare leven.

In de Moskauer Straße is dat heel anders. Die accommodatie is slechts tijdelijk. Gezinnen blijven daar totdat er een beslissing is genomen over hun asielprocedure en/of totdat ze in leegstaande flats kunnen worden geplaatst. Aangezien dit slechts een eerste opvangvoorziening is, is het personeelsverloop een stuk hoger. Het valt op dat de kinderen en jongeren er niet echt voet aan de grond kunnen krijgen of zich thuis kunnen voelen. Veel kinderen gaan daar ook naar school of naar de kleuterschool, maar hun integratie is niet zo ver gevorderd als die van de gezinnen aan de Bruchstraße.

Je doet al heel lang straatwerk en het is een veeleisende baan, dus wat houdt je op de been? Wat is jouw drive?

Als ik mijn thuisland onvrijwillig zou moeten verlaten, als ik de taal niet sprak in mijn nieuwe land, als ik geen referentiepersonen had, als ik beperkte mogelijkheden had en afhankelijk was van hulp — kortom, als ik in hun schoenen stond - dan zou ik ook graag iemand hebben die me ondersteunt. Een persoon of een team waar ik regelmatig contact mee kan opnemen, vertrouwen en waar ik zelfs plezier mee heb. Hoewel we in Europa wonen, zijn er landen en regio's met veel armoede, dus de precaire leefomgevingen zijn niet zo ver weg als we soms denken. Bovendien kunnen de kinderen niet kiezen in welke omstandigheden ze opgroeien en daarom moeten we ze de kans geven om het beste uit hun situatie te halen. Dat en de successen die we tot nu toe hebben behaald, zijn voor mij een stimulans.